Ośrodek Pomocy Społecznej w Ostrówku - Teoretyczne podstawy zjawiska przemocy domowej

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej z 29 lipca 2005 roku podaje pierwszą definicję pojęcia „przemocy domowej”,którą należy rozumieć jako jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę, ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej, istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

Przemoc domowa charakteryzuje się tym, że:

• Jest intencjonalna i jest demonstracją siły, ma na celu podporządkowanie i kontrolowanie drugiego człowieka;
• Jest procesem, czyli rozwija się stopniowo przybierając na sile i częstotliwości;
• Narusza prawa i dobra osobiste krzywdzonej osoby, m.in. prawo do nietykalności fizycznej, godności i szacunku;
• Ma tendencję do powtarzania się, rzadko bywa jednorazowym epizodem;
• Powoduje cierpienie i ból, u osób których dotyka;
• Odpowiedzialność za przemoc zawsze ponosi osoba stosująca przemoc.

Przemoc domowa może przybierać różne rodzaje, między innymi:

• Przemoc fizyczna- obejmuje tego rodzaju działania agresywne, jak popychanie, policzkowanie, szarpanie, kopanie, duszenie, bicie pięścią, rzucanie w kogoś przedmiotami, użycie broni, nieudzielenie koniecznej pomocy, itp.;
• Przemoc psychiczna- wyśmiewanie poglądów, religii, narzucanie własnych poglądów, stała krytyka, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna, domaganie się posłuszeństwa, ograniczenie snu, pożywienia, wyzywanie, upokarzanie, stosowanie groźby, itp.:
• Przemoc seksualna- wymuszanie współżycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, wymuszanie seksu z osobami trzecimi, sadystyczne formy współżycia seksualnego, demonstrowanie zazdrości, krytyka, wyśmiewanie zachowań seksualnych, itp.;
• Przemoc ekonomiczna- odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwienie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, kontrolowanie wydatków z wykorzystaniem stosunku zależności, niewywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego, itp.;
• Zaniedbanie - naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej i oznacza np.: nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nie udzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.
• Cyberprzemoc- to agresywne i szkodliwe zachowanie skierowane przeciwko osobie lub grupie osób mające miejsce w środowisku cyfrowym. Internet, media społecznościowe, wiadomości tekstowe stają się w rękach oprawców narzędziem do celowego zastraszania, poniżania i obrażania innych.

Przemoc jest to zjawisko społeczne o szerokim kontekście, występuje także jako:

• Przemoc w grupach rówieśniczych, szkołach;
• Przemoc na ulicy, stadionach;
• Przemoc w środkach masowego przekazu;
• Przemoc związana z uzależnieniem od alkoholu, narkotyków;
• Przemoc w państwach źle rządzonych, z dyktaturą;
• Przemoc międzynarodowa.

Bez względu na to, z jakim rodzajem przemocy mamy do czynienia, jej cechą wspólną jest przede wszystkim chęć podporządkowania sobie, wykorzystania słabszej strony przez silniejszą. Polskie prawo bardzo wyraźnie wskazuje, że krzywdzenie osób jest przestępstwem, i jak każde inne podlega karze. Każda osoba, która doświadcza krzywdy ma prawo do ochrony, a przede wszystkim do powstrzymania i przerwania przemocy. Przemoc jako przestępstwo przeciwko osobom bliskim ścigana jest prawem zapisanym w artykułach kodeksu karnego.